Wat is de invloed van social media op de mentale gezondheid van tieners?

Probleem

Sociale media zijn tegenwoordig niet meer weg te denken uit het leven van tieners en hebben zowel positieve als negatieve gevolgen voor hun mentale gezondheid. Enerzijds kunnen sociale media bijdragen aan verbinding en het verminderen van gevoelens van eenzaamheid. Anderzijds kunnen het dopamine gestuurde verlangen naar sociale bevestiging en de onrealistisch positieve beelden die vaak worden gedeeld, leiden tot een negatief zelfbeeld. Overmatig gebruik van sociale media wordt bovendien in verband gebracht met depressie, eenzaamheid en een verminderde mentale gezondheid. De verplichte isolatie tijdens de COVID-19-pandemie heeft dit gebruik verder doen toenemen. Toch is er nog onvoldoende inzicht in hoe sociaal-demografische kenmerken en psychosociale factoren deze relatie beïnvloeden.

TikTok, Instagram, Facebook, Snapchat, WhatsApp. De meesten van ons gebruiken op zijn minst één van deze toepassingen om (eindeloos) door filmpjes te scrollen, erop te reageren, zelf foto’s of filmpjes te plaatsen of gewoon om te chatten. Met een gemiddeld gebruik van meer dan 2 uur per dag kunnen tieners met recht grootgebruikers worden genoemd.

Doel

In dit onderzoek hebben we onderzocht of er een relatie bestaat tussen risicovol gebruik van sociale media en de mentale gezondheid van jongeren in Rotterdam. Verder zijn we ingegaan op deze relatie door te kijken naar sociaal-demografische kenmerken en psychosociale factoren, zoals sociale steun en veerkracht. Ook is onderzocht of deze relatie verschilt tussen bepaalde groepen, met aandacht voor gender en sociaaleconomische status.

Het onderzoek

Gebruik makende van de gegevens uit de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 zijn er in totaal 8.039 jongeren uit de 2e en 4e klas van het voortgezet onderwijs in Rotterdam-Rijnmond meegenomen in het onderzoek. De relatie tussen risicovol gebruik van sociale media en mentale gezondheid werd onderzocht aan de hand van vragenlijsten. Verder hebben we ook gekeken naar psychosociale factoren zoals sociale steun, veerkracht en traumaklachten door de coronapandemie.

Resultaten en aanbevelingen

Uit de data blijkt dat risicovol gebruik van sociale media significant samenhangt met een lagere mentale gezondheid. Jongeren met PTSS-klachten door de coronapandemie en jongeren uit gezinnen die moeite hebben met rondkomen, vertonen het meeste risicogedrag op sociale media en hebben een slechtere mentale gezondheid.

Het onderzoek toont dat deze relatie blijft bestaan, ook wanneer sociaal-demografische kenmerken en psychosociale factoren worden meegenomen, al wordt de relatie dan minder sterk. Meisjes en jongeren op het vwo lopen het meeste risico, mogelijk door hoe zij sociale media gebruiken of door ervaren prestatiedruk.

Op basis van deze resultaten is aan te bevelen interventies vooral de richten op meisjes en financieel kwetsbare jongeren, met aandacht voor gezond sociale media-gebruik en veerkrachtbevordering.  Sociale mediaplatforms zelf kunnen ook ingezet worden voor bewustwording en hulpverlening.