Veerkracht in crisistijd: lessen van jongeren tijdens COVID-19

Probleem

Tijdens de coronapandemie hadden veel jongeren het zwaar. Scholen sloten, sociale contacten vielen weg en er ontstond onzekerheid over de toekomst. Dit had gevolgen voor zowel hun lichamelijke als geestelijke gezondheid. Niet alle jongeren gingen hier op dezelfde manier mee om: sommigen bleken veerkrachtiger dan anderen. Daarom is onderzocht welke factoren jongeren hielpen om gezond te blijven en welke factoren juist een risico vormden.

Onderzoek

Voor dit onderzoek zijn gegevens gebruikt van de Gezondheidsmonitor Jeugd Corona 2021, een landelijke vragenlijst die is afgenomen door de GGD. Er is gekeken naar antwoorden van 16.365 middelbare scholieren uit de regio’s Rotterdam-Rijnmond, Haaglanden en Gelderland-Midden. Deze regio’s zijn gekozen om jongeren uit zowel stedelijke als minder stedelijke gebieden te kunnen vergelijken. Daarnaast zijn er interviews gehouden met 10 universiteitsstudenten en 8 vmbo-leerlingen. Zo konden de onderzoekers zowel brede cijfers als persoonlijke ervaringen in beeld brengen.

Resultaten

Uit de analyse blijkt dat veerkracht een belangrijke rol speelt in hoe gezond jongeren bleven tijdens COVID-19. Jongeren die beter met emoties omgingen, meer vertrouwen hadden in hun eigen kunnen en steun kregen van hun omgeving, waren lichamelijk en mentaal gezonder. Veerkracht werkte als een soort schakel tussen de negatieve gevolgen van corona en de gezondheid van jongeren: hoe sterker de veerkracht, hoe kleiner de impact van corona op hun welzijn. Vooral emotionele reactiviteit (hoe heftig iemand reageert op stress) bleek hierbij doorslaggevend.

Er kwamen ook risicogroepen naar voren: meisjes, jongeren van 14 jaar of jonger, jongeren met financiële problemen thuis, en jongeren die niet bij beide biologische ouders woonden. Bij deze groepen hing lagere veerkracht samen met slechtere gezondheid. Risicofactoren waren onder andere stress, eenzaamheid, roken en weinig beweging. Beschermende factoren waren juist geluk, vertrouwen in de toekomst en sociale steun. Een migratieachtergrond bleek, na correctie voor andere kenmerken, geen grote rol te spelen.

Uit de interviews kwam naar voren dat jongeren veerkracht verschillend inzetten, afhankelijk van de situatie. Veelgenoemde steunpilaren waren familie en vrienden, maar ook motivatie, autonomie en een gezonde leefstijl. Tegelijkertijd voelden jongeren zich vaak onvoldoende gesteund door school en hadden ze last van stress en eenzaamheid. Studenten wezen daarnaast op de druk van alle informatie en onzekerheid rond corona.

Conclusie

Niet alle jongeren waren even veerkrachtig tijdens de coronapandemie. Vooral kwetsbare groepen ervaarden meer problemen met hun gezondheid. Het versterken van veerkracht blijkt een sleutel om jongeren beter door een crisis te helpen. Dat kan door beschermende factoren, zoals sociale steun en vertrouwen in de toekomst, te stimuleren en risicofactoren, zoals stress en eenzaamheid, te verminderen. Zo kunnen jongeren gezonder en sterker uit moeilijke situaties komen.

In onderstaande infographic vind je de belangrijkste onderzoeksresultaten op een rij.